An Tének kawintaláb axi jayej exladh ti huasteco, in kwa'al óx i pilchik kwene' axi exladh ti: tének axi ti otselk'ichaj, tének axi ti ts'ejel, ani tének axi ti kalelk'icháj. Axé' xi kawintaláb ajidh al jún i kwene' axi bijiyab huastecano, ani antsan jayéj k'al pilchik i kawintaláb in ts'ejkál jún in pulik yanél axi bijiyab Maya (inali, 2009). Wawá' u kwetém bijnal tu tének, ani u k'wajíl tin ok' an kwenchaláb Veracruz ani tin akan kalelk'icháj an kwenchaláb Tampots'ots'. Al i tsabalil u junkudh k'wajíl k'al an dhakcham, an pame, an lab (Gallardo Arias, 2004), aniyejchik an totonaca, an otomí ani an tepehua (Valles Esquivel, 2006).

An Tének u káw abal kin exobchij in tsakamil an tének kawintaláb, po an pale' inikchik in tujchij kin dhucha' in uwil ti tének abal kin olna' in tsalapil, axé' ti tamub 1571. Taliy an nok'chik tam tin tujchi kin exobna' tin kwentaj an Tének kawintaláb, in olna' jún i dhuche' axi ne'ets ku bijiy ti ts‡b i junkudh kawl‡b, ani játs axi an exobchix Kaufman (2003) in exobchij a Robles Reyes, antsan ti tujey ka dhuchan an káw teenek, k'al tsáb i junkudh kawláb, ani axé' in le' kin uluw abal in janídh nakat.

Po an exobchixchik Tének, in ts'ejka'chik jayej jún i it dhuche', axé' tujey kom in tsu'uwchik abal an exobalchik tekedh u k'ibelchik abal kin ajiy ani kin dhucha' an tsáb junkudh kawláb. Axé' xi it dhuche' ne'ets ku bijiy kutsmadh, ts'ejkan k'al yán i exobintaláb, ju'taj an exobchixchik in aliyalchik jant'ini' kin dhucha' in kawintal, ani axé' xi dhuche' yab ka ats'an k'ibat tam jún ka dhuchmáts ani ka ajumáts. Antsaná' ti tujey ka dhuchan an káw TŽnek, k'al jún i kutsmadh dhuche' (') eblim ti al an ok'ox dhudhe' e, axé' in le' kin uluw abal an nakat janidhtaláb u dhucháb k'al jún i kutsmadh dhuche'. 

Axé' xi kutsmadh dhuchlab játs axi exladh al an kwenchaláb tének, ani játs an nik'adh dhuche' axi eynal ti atáj exobintaláb. Axé' játs axi eyendháj k'al an sep ani k'al an inea abal ka ts'ejkáj an dhuchlab abal an ténekchik kin exobna' tu ajum ani ti dhuchum. Aniyej an inali in eyendhál abal kin dhucha' an junkudh tsalap abal ka dhuchan an tének kawintaláb. An nik'adh dhuche' in kwa'al jún inik tsáb i janidhtaláb (b, ch, ch', dh, j, k, k', kw, k'w, l, m, n, p, r, s, t, t', ts, ts', w, x, y), bó' i kawláb axi jamat (a, e, i, o, u) ani bó' i kawláb axi nakat (á, é, í, ó, ú), antsan in ulal a Esteban Martínez, Acosta Fernández, ani Méndez Rosa, (2006).

Kwa'al ku uluw abal an dhuchadh úw axi in ts'ejka' an Junkudh t'ojnal axi in kwentanál an kawintaláb ti Labtom Tsabál (inali, 2009), ju'taj dhuchadh jant'ini' wawá' u bijnal, in dhuchamalchik k'al tsablom an dhuche': axi in eyendhál tsáb i junkudh kawláb ani axi kutsmadh. Jaxtám taná' in dhuchamalchik an káw Tének antsé': teenek ani Tének.