An nanotecnologa jats an exobintaláb ani an ts'ejkanél, axi in ts'ejkál an eyendhanél axi tekedh t'ijax, axe'chik abal ki ejtow ki tsu'uw k'wa'al ki eyendha' an pat'ál axi tu tolmiyal abal ki ejtow ki tsu'uw axi lej t'ijax.
Axé' xi lejbaxtaláb in bij nanométrica, ani abal ki ejtow ki ejtiy k'wa'al ki tsalpay jún i dhanits, axi in nakél jún i nanmetro, axé' k'wajat eblím al jún i lanáx ¡an dhanits ne'ets kin tsu'uw an lanáx ejtil in puwél i tsabalil!
An eyendhanél axi eynal k'al an nanotecnología tekedh t'ijax, ani abal ka ts'ejkan u eynal tekedh we' i moléculas ani i átomos. Axe'chik u awil ka eyendháj k'al an ilalixtaláb abal ka ts'ejkan i tsakam eyendhanél axi kin ejtow kin tomolna' in pejách i t'u'ul axi kidháb, ejtil axi ya'ul k'al an kidháb yaw'láts kanser.
Ejtil k'al axé' xi células u junkuwáb yan i tsakam pejach, axé' u bijiyab moléculas, axi u eynal ejtil jún i tsakam eyendhanél ani axe'chik in elál an t'u'lek axi ya'ul tin iniktal an t'elchik. Antsaná' u awil ka tujwat ka ts'ejkáj i eyendhanél abal ka talan in tsakam pejách i t'u'ul axi u ya'ul.