Uantakuajtsïni k’uiriperasïnti, jánastasïntijtsïni juchari parhakpeniri eratsikua ampe kantsani o uaxastani, ístujtsïni jarhoatasïnti mítikuarhitarantani uantakua jimpo.

Kótsekua ma uánikua uantakuaecha uantario kánikua k’érakuarhïsinti xáni táchani járhati uantakuaecha jimpo ka eskaksï na jánaskaajka parhakpenichani, jimpoka ma ireta uánikua uantakuechani marhutaaparini úsïnka kánikua sési jásï kurhamukperakua jatsiirani ka úni uinhapikua jinkoni sési k’uiripeni ma k’uiripu ka iámintu kótsekua. México anapu iretaechaksï tsípikuarhisïnka xáni uánikua parhakpenicha jinkoni irenkurhiparini táchani járhati uantakuaecha jinkoni uantaaparini.

Úni kurhantitsperani ka kurhankutsperani xáni uánikua uantakua jinkoni, uétarhisïnti marhuatani uantakua mónantskua ánchikuarhikua niátakua, kasïkasïsï ka éska námintu p’itarka i ánchikuarhikua, sánterumintu jánhaskakuarhu ísï, eska Física arhikata mítikua, uétarhisïnti kueraani uantakua mónantskua enka janhanharhiaka uantakuaecheri kantsakata, eskakasï táchani iretaecha na korhokajka parhakpenirhu úkuarhikua ampe, exeparini eska i jánaskakua o mítikua na k’úaninchajka.

Ísï jimpo kueraanasti i karakata enkari iásï jupikaatini jaka, enka Sociedad Mexicana de Física ka Instituto Nacional de Lenguas Indígenas k’umanchikuaecha jarhoajperakaksï xanatani, ka ístu tumpi ka iurhitskiri mónantsticha enkaksï úntaka íni karatataechani enkari úuaka arhiantani íni kónarhikuaecharhu.

Kuímu sapirhati karakatecha jimpo uékasïnkaksï kéntajpeni física arhikata jánaskakua ampe máru táchani uantakuecha jimpo, mintsikaparini eskaksï ísï jimpo úuaka jánaskakua o mítikua ampe uantontskuarhitaraani iámintu México anapu iretaechani, énka jimpo úaka marhuatani orheta irerichaeri uantakuaeri juramutspekua ka iámintu kótsikua anapu uantakuechani uinaperantskua.

I takukata ts’auapiti uánikua k’uiripuechari jarhoajperakua jimpo úkuarhisti, mintsikasïnkaksï eskari tsípikua jinkoni arhintaaka ka eskakini jarhoataaka jatsijpakuarhini juchari kótsikuarhu anapueni, ka ístu kurhankuapairini xáni uánikua uantakuaechaeri mintsirakua jimpo ka jánaskakuecha enkaksï úaka arhunkurhperani iretaecha jinkoni.