Mobirise

Bachawaára ra’íchari 

Tamó abói ra’ichaára ko, ayéna á aní jépuká jú tamujé, ayéna cho tamó ku’íro kíti suwábaka namúti kawichí nirúame rewarárame niíma. Ajarécho pakótame tamó machí, chú reká ta náta, peré, ayéna cho chú yíri jú tamó ra’ichaára.

Biré paísachi wikanátame ra’icháriachi ko wé natéame jú, kíti ko jé reká niísa ko abói ta wé jiwéra eperé, suwé reká rewaká omaána kawichí, rewegáchi ma nirúame namúti. Rarámuri Méjiko peréame ko wé natéame nerá suwáka ra’íchari jéna’í paísachi, échi reká berá sinéame á benéra járécho pakótame kítera.

Kíti ta á wiká namúti ché benébaa, jarécho pakótame ra’ichaára ayéna cho, á berá ta rarámuri neraá osá ajaré namúti ba, mápu reká siénsia anería, né wabé natéame neráka échi física aneríame narí. Mápu arí rarámuri neraá osiwá ko, chiriká nátaka nokisá re kíti wé a’rá mo’árame niíma mápu osirúa uchúwi, échi mápu oserí e’néra. Narí be, ayéna cho échi física aneríame, tamó á ruyé wé a’rá ra’íchaka, chú orá ukú, chú riká kayéna biré seporí, ajarécho namúti má, mápu reká wichimóba a’rí rewegáchi ikísimi.

Échi kítera berá ba, newáiru jépuná oserí mápu mu jípe e’néa atí, na oserí ko á newáre, anakúpi nikúroka Sociedad Mexicana de Física, Instituto Nacional de Lenguas Indígenas a’rí ajaré témari mápu sinú neraá osáre échi mápu kastíyati neraá osirúa uchúre, jépuná ko rarámuri neraá osirúame jú.

Usáni namúti kítera osiíru jéna’í oseríchi rarámuri neraá. Jépuná oseríti ko ta á jiwérari nejá kíti wé natéame nerába paísa Méjiko rewéame. Sinéame á machisá re mápu jéna’í Méjiko wikanátame neraá ra’icháriwa, suwábaka échi ra’íchari wé natéame neráka, kíti abói wé jiwéraka nokísima cho.

Jépuná taá oserí ko á berá kayénare kíti ko á nikúrore wiká pakótame, ma mu e’nésa ko wé mu natéame nerása re tamó kawíwara Méjiko rewéame, ayéna cho tamó sineáme ra’ichaára. Sinéame berá ta napawíka á benéra ba, chú reká náta ajaréana cho eperéame.