Nanoteknolojiyáaje' jump'éel meyaj xookil yéetel u meyajil túumben ba'alo'ob maanal mejentakil, le je'elo'oba' chíika'an a wilik paak'i' wa yaan tech u nu'ukulil, u k'aaba'e' mikroskoopyoj. Le p'iis nu'ukul ku k'a'ana'antal uti'al le xooka', u k'aaba'e' nanomeetrikaj.
Uti'al a na'atik buka'aje' ko'ox a'alike' yaan juntúul síinik táan u xíimbal tu paach jumpáay ch'ujuk pak'áal, le síinika' yaan u yilik le ch'ujuk pak'áala' je'ex bix u nojochil u wóolkabil le lu'uma'.
Nu'ukulo'ob ku meyajta'al ich u xak'alxookil nanoteknolojiyáaje' máan mejentak, la'aten ma' jach ya'ab moleekulaj yéetel aatomo ku bisik jump'éel nu'ukuli'. Tu'ux wal kun noj meyaj le ba'alo'ob ku meenta'ala' ich ts'aakankil.
Tumen táan u yila'al u meenta'al anoroboto'ob ka áantajnako'ob uti'al u xibo'ob u yik'lel k'oja'anilo'ob je'ex le kaansero'.
Tak bejla'e', ajxooko'obe' ts'o'ok u yiliko'ob bix u nupiko'ob wajayp'éel moleekulaj ka meeyajnako'ob bey jump'éel nano-robote'.
Le nu'ukulo'oba' ts'o'ok tun u yila'al u tsa'ayal u k'aj óolto'ob u yik'lel le kaanser tu wíinkilal mejen ch'o'obo'. Yéetel meyajo'ob beya' táan u káajal u tukla'al bix u jach páajtal u meenta'al ba'alo'ob uti'al u xu'ulsa'al k'oja'anil kaanser ti' in wéet wíinkilo'on.